Transcriptie hulp gevraagd

[jbiezen]

Onderstaande akte uit vermoedelijk medio 15e eeuw, Brabants Hooggerecht in Maastricht, alwaar mijn voorvader Wilhelm de Junctis (van den Biessen) schout was. Zijn echtgenote is Aleyd (onder Dryvelts)
De akte begint met: Linker kantlijn
Wilhelmi de Junctis Per Lamboy, G. Clut, Kyp, Petrus Spangenmeker, ?

[bartjans]

Dag Jos
Heb je geen grotere afbeelding, want dit doet pijn aan de ogen. Of nog beter: staat die online?

Bart

[jbiezen]

Hallo Bart,
Het staat op de site van het RHCL (Regionaal Historisch Centrum Limburg)
www.archieven.nl
Zoekterm linksboven
invoeren: 20.086A (Brabants Hooggerecht Maastricht)
Inventaris aanklikken
Sroll naar Gichtregisters 707-796
707 (vanaf 1444)
pagina's aanklikken
Linksboven pag 54 invoeren
Op de rechterpagina (103) staat de (4e) akte (halverwege)
Bedankt en ik hoor t graag, Jos vd Biezen

[bartjans]

Er moet nog zwaar gesleuteld worden aan deze pittige kluif. Alvast dit

Wilhem de Junccis. Per Lamboy G. Clut Kyp Petrus Spangenmeker tamquam Hens de 1 march et
Remeus? de alia media march ... et Bartholomeus de Moetenberch
eius sororque tamquam Hens eff. VIII Marche ad opus Wilhemi de Junctis scultet et
Aleydis ad .. eorundem? situm in vico spoeren ...3 libra et actum XIIII martii

[jbiezen]

Bedankt zover! Ik weet dat de 3e naam (schepen) Kyp moet zijn. De Junctis wordt ook als Junccis geschreven. In de laatste zin staat na eorundem? ‘Sitam in vico Spoeren’ ofwel gelegen in de Sporenstraat.

[basdenbrok]

Hoi Bart

Ik kon het niet nalaten om je met sleutelen aan deze tekst even te komen helpen.
Ik denk dat er het volgende staat:

Wilh[elm]i de Junct[is]
P[er] Lamboy, G. Clut, Kyp
Petrus Spange[n]mek[er] tamq[uam] he[re]s de [media] march[a] et (doorgehaald: Bartho-
lome[us]) de alia media march[a] t[a]m[quam] usufr[uctuarius] et Bartholome[us] de Moet[e]nberch
ei[us] sorori[us] t[a]m[quam] he[re]s eff[estuca(verun)nt] VIII marche ad op[us] Wilh[elm]i de Junct[is] scultet et
Aleyd[is] ad b[on]a eor[un]d[em] sit[a] in vico Spoere[n] p[ro]ut in li[teris] et c[etera]. XIIII martii (1448)

sororius = zwager

Dag Jos
Kom je hier zo mee verder? Leuk boek waarin je bezig bent.
Interessant ook de latinisatie van je naam van der Biezen - de Junctis. Komt de naam van de Balije Biesen?
Groeten, Bas

[jbiezen]

Bedankt Bas! Ik hoop vaker een beroep op je te kunnen doen. Kun je de strekking van t verhaal weergeven? Mijn latijn is slechts medisch aangeleerd.
De Junctis komt waarschijnlijk van t dorp Biezen dat plaats heeft gemaakt voor de Balije of Aldenbiessen. Groet Jos

[bartjans]

He Bas!
Leuk dat je nog eens komt puzzelen. Knap werk! Sommige dingen had ik (achterafpraat) moeten zien, maar bepaalde dingen had ik er niet uitgehaald, zoals het symbool voor 1/2 op r.1 en die usufructuarius.
Hopelijk tot snel nog eens!
groetjes
Bart

[jbiezen]

Maar wie was nu de zwager van wie? Daar kom ik niet uit.

[basdenbrok]

Bartholomeus is de zwager van Petrus:

Petrus (...) et Bartholomeus eius sororius


Nog even geduld

[basdenbrok]

Je zou de tekst min of meer letterlijk zo kunnen vertalen:

Petrus Spangenmeker, als erfgenaam over een halve mark, en
over de andere halve mark als vruchtgebruiker, en Bartholomeus de Moetenberch,
zijn zwager, als erfgenaam, hebben afstand gedaan van 8 mark ten behoeve van Wilhelmus de Junctis, schout, en
Aleijdis, over goederen van dezelven, die gelegen zijn in de Spoeren wijk, zoals (beschreven) in brieven etc. 14 maart.

effestucare ... ad opus + genitivus = afstand doen van ... ten behoeve van
In het Nederlands werd vroeger gesproken van vertijen

http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article_content&wdb=MNW&id=65135

vertijen, vertegen, vertogen

Op pagina 9 (Scan 7) wordt in de Nederlandstalige acte dat woord ook gebruikt:
Jouffr. Jutte (...) heet vertogen III marck op Janne Duymen

[basdenbrok]

De strekking van het gebeurde ben ik nog niet helemaal uit.

[jbiezen]

Ik was in de veronderstelling dat Petrus ook een schepen was. Duidelijk! Bedankt!

[basdenbrok]

Ik denk dat er een cijns gevestigd wordt.
De kern van de zaak komt hier op neer:

Petrus et Bartholomeus
eff[estucaverunt] VIII marche
ad opus Wilhelmi et Heylwigis
ad bona eorundem in vico Spoeren

Ik neem aan dat er bedoeld is: over hun eigen goederen aan de Spoerenstraat
en niet: over dier goederen (dwz. de goederen van Wilhelmus en Heylwigis)

Wilhelmus en Heilwigis kochten dan dus een cijns van 8 mark op de gronden van Petrus en Bartholomeus aan de Spoerenstraat. Zij betaalden daarvoor eenmalig een grote som geld (uitgaande van een rente van 5% bijvoorbeeld equivalent aan 160 mark) en Petrus en Bartholomeus moesten dan ieder jaar 8 mark cijns aan Wilhelmus en Heilwigis betalen. De cijns was gebonden aan de grond als onderpand.

Ik denk dat de mark hier een rekenmunt was net als de pond. Er gingen dus geen marken over de toonbank in Maastricht in deze tijd, maar Rijnsguldens en Griffioenen voor zover ik heb kunnen zien.

Het gaat hier om een minuut acte dus er staat alleen de allernodigste informatie. De koopsom werd indertijd niet genoemd. Hoefde niet vastgelegd te worden. Wanneer en waar betaald moest worden en allerlei condities zullen standaard geweest zijn en hoefden niet in de minuut beschreven te worden. De betroffenen kregen een acte waar wel alles in stond (de grosse) zoals de literae (de brieven) die geraadpleegd waren om te controleren of de gronden in de Spoerenwijk inderdaad van Petrus en Bartholomeus waren. Deze cijnsbrieven konden verkocht worden. Zo zie je in het gichtregister dat cijnsen verkocht worden die rusten op gronden van derden. Misschien kom je de cijns later later bij een erfenis of een verkoop door een erfgenaam nog eens tegen (als het allemaal klopt wat ik denk).

Dit alles dus onder voorbehoud Om helemaal zeker te gaan moet je wat meer thuis zijn in het betreffende boek en de betreffende schepenbank. Zie het maar als een werkhypothese.

Bas