Responder

dierenfamilienamen

Voor een gedetailleerd overzicht, zie : 'Hulpwetenschappen' in het klembord.
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Ook dierennamen in je boom zitten?  In de mijne zitten volgende viervoeters :
VAN LEEUWE - DE MOL - DE VOS - DE WULF - DE HAENE - D'HONDT - GRYSPEERD - LAMMENS / MOUTON (schaap)
En ook vogels :
(CALCOEN) - DE COCK - MUSSCHE - NACHTEGAELE - DE PAUW - DE ROECK - VINCKE
Allemaal lokale dieren, op de leeuw na (maar al eeuwen op vlaggen & schilden).

We mogen aannemen dat deze familienamen voortkomen uit bijnamen, eigenschappen die aan een persoon of zijn familieclan werden toegedicht,
zo : de "sluwe vos", "de trotse pauw", de "trouwe hond", het "zachte schaap", "de bezige bij".
Zoals in "de Fabels van De la Fontaine', waar dieren & hun eigenschappen schitterend ten tonele worden gebracht,
maar... eigenlijk naar allerlei mensentypes verwijzen ;-) zoals in "de krekel en de  mier", die staan voor luie genieters tegenover harde werkers...
Of denk aan de Indiaanse cultuur waarbij pas na de puberteit een toepasselijke naam werd ontvangen,
waaronder dierennamen zoals Aanvallende Beer, Opvliegende Kalkoen, Zwarte Eland.
Ook nu nog bij de Scouts (bvb "Leergierige Hond"), zie de rake typeringen van de totems op de nationale scoutspagina

Namen kunnen opgedrongen zijn door de omgeving maar toch kunnen we aannemen dat het meestal geen spotnamen waren,
getuige daarvan dat er bvb geen (trage) slakken, (akelige) spinnen noch (domme) kiekens tussen zitten ;-)

Nog enkele weetjes...

- De familienaam Calcoen hoort hier eigenlijk niet thuis in deze opsomming...
  want het beest werd bij ons later ingevoerd dan de familienaam én is afgeleid van 'kalkoven'.

- Iedereen heeft wel dieren-familienamen in z'n boom, maar geen enkele ervan in de TOP-10 per provincie,
  behalve dan Van Leeuwen in de prov. Zuid-Holland; zie : de meest voorkomende namen in B en NL

- Zie ook in eigen huis : de meest voorkomende familienamen in Nederland + vermelding der varianten en mogelijkheid om op te zoeken!
  >>> Geeft zeker een trend weer, maar rekening houden met de vele dubbels en indexering van iedere naamgenoot. 
         Bij de eerste 34.000 namen zijn vertegenwoordigd :
         de leeuw, de vink, de valk, de zwaan, het schaap, de pauw, renard (de Vos), de bie (bij), Berends (beer), het lam, de kievit

>>> Voor beestachtige vragen, info of bedenkingen is dit the place to be  ;-)   mvg, Greta
bpevernagie
male
Mensajes: 77
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Kiekens is wel degelijk een bestaande familienaam : http://familienaam.be/Kiekens
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Bedankt voor de correctie, mr. Pevernagie.
De uitdrukking "dom of stom kieken"  bestaat nu eenmaal... Of het een oeroud verwijt is, weet ik niet, maar
feit is dat de kip doorheen de eeuwen & in alle culturen hét dier was dat rijk & arm voorzag van eieren & vlees... 
Geen kwaad woord meer van onze kip dus.
Het schijnt wel dat, als ze angstig is, de kip erg onbeholpen 'dom' reageert, vandaar wellicht...

Betrouwbare bron, de naamkundige dr F. De Brabandere vermeldt in zijn : "Woordenboek van de familienamen" 
- KIEKEN(S) en KIECKEN(S), vooral in Vlaanderen en
- KUIKEN(S) en KUICKEN(S) (+ varianten), vooral in Nederland.
Hij vermeldt ook dat KIEKENS / KUIKENS een beroepsnaam zou zijn; een pluimveelhouder of poelier
en dat de familienaam voor het eerst in 1280 werd genoteerd : Wouterus Kiekin.  mvg, Greta
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Over "dierenfamilienamen die geen dierennamen zijn" of het juist wel zijn...

- Zit zelf met een 17de eeuws lijntje SWIJN(S)... niet de leukste naam uit mijn boom ;-)
  Maar, ontdekt dat deze familienaam een Westvlaamse verbastering is van SUWYN (e.a. varianten zoals SUWEIJN)!
  De oudsten woonden aan de Westkust en rond Oostende...
  Een Engelse zeeman die blijven plakken is bij een Vlaamse schone? Best mogelijk, want de naam komt voor in Engeland...

- De namen LAMMENS(S), Lammer(s) en de hierboven vermelde KIEKEN(S), Kuiken(s), maar ook (DE) SCHAPERE / DE SCHEPERE 
  verwijzen naar een beroepsnaam.

- DE REU kàn naar een (mannetjes)hond verwijzen, maar in het Meetjesland (O.Vl.) wordt de naam soms door elkaar gebruikt / verwisseld met
  de goed verspreide familienaam DE ROO; "iemand met reui haar" zegt men nu nog tegen een rosharige in Oost-Vlaanderen...

- Ook MOUTON (schaap) en MAT(T)ON (=kwark, wrongel) worden "net voor Napoleon" door elkaar gehaald, maar dr. De Brabandere zegt hierover :
  "In de 17de eeuw werd de FN Mouton door 'voortonige klinkerversterking' tot Matton"...

- De naam COCQUYT (met zijn tientallen varianten!) wordt in het Polderdialect tot nu toe uitgesproken als "Koekoet" en verwijst inderdaad naar een vogel,
  nl. de wijfjesvogel die haar eieren in andermans nest legt. Oorspronkelijk voor bedrogen echtgenoot (le cocu, hoorndrager),
  denk aan onze onze fameuze 'koekoekskinderen'  ;-)

Verre van een volledige lijst.  Vul ik wel es aan maar mogen jullie lezers ook doen.  mvg, Greta
fluffy82
male
Mensajes: 274
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Mmmh...

Ik heb altijd gedacht dat Lammens een patroniem was en niets met lammeren te maken heeft. Van Lambrecht of zo.

Swijns is volgens mij ook een patroniem. Swijn is een veel voorkomende voornaam in de 14de eeuw en daarvoor, misschien is die naam ergens blijven plakken. De moderne variant van Swijn is Sven. De naam is, hoe kan het ook anders, in onze streken terecht gekomen via de Noormannen.

Groetjes,
Tom
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Ja Tom, volgens dr. F. De Brabandere komt LAMMENS inderdaad van Lambertus;
een patroniem - en hier 'vleivorm' - van Lambrecht, met al zijn oudere varianten zoals 'Lamkin'..
De familienamen Lammer(s) en (de) Lamper zouden dan wel afgeleid zijn van schaapherders die lammeren hoedden. 
En Lemmens zou zowel van Lambrecht als van lammerenhoeder afgeleid kunnen zijn.

Ook interessant die afkomst van SWYN/SWIJN en varianten.
In West-Vlaanderen maakten men er heel soms Zwins (= varkens) van...
Nu, aangezien 'mijn' SWYNS uiteindelijk van SUWEIJN's afstamden en vandaar wellicht van over de Noordzee (GB),
zou dat ook nog eens wat Vikingenbloed erbij kunnen zijn    ;-)    Groetje van Greetje
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
WATERDIEREN
De familienaam De Vis komt ook voor als De Visch.
De Kerpel vooral in oostelijk Oost-Vlaanderen, precies daar waar het dialectwoord kerpel in gebruik is (of was);
kerpel is er dialect voor karper (vis).
Ook de familienaam Tyncke, een zeldzame Oost-Vlaamse familienaam (met varianten Tinck/e in Brabant en Antwerpen) .
Een tink(e) is een dialectbenaming voor de zeelt.
In 'de Vlaanders' dan weer geen Paling, maar wel Palinck, Palynck (e.a. var.), precies zoals in de spreektaal.

VOGELNAMEN
In de Oost-Vlaamse familienaam Meirlaen schuilt een vogel;
Meirlaan is er dialect voor merel; zo ook De Meerleer (dialect : "een merelere op een perelere"),
een relatief bekende familienaam in Oost-Vlaanderen; verder De Merlier, Meireleire, Merlijn.
En, zoals in West,- en Oost-Vlaanderen nogal wat woorden met doffe slot-e (bvb "een grote doze"),
zo ook in familienamen aldaar : Mussche, Vincke, De Meeze + oudere (De) Meese, Nachtegaele.
Zo heb ik een 18de eeuwse voorouderpaar te Oostkamp : Van Neste - Van Meese ;-)

Even een vogel, vis of ander dier in 't lokaal dialect benoemen om naambetekenis te achterhalen, maar...
de familienaam Geirnaert is dan weer niet afgeleid van een waterdier,
ondanks dialect voor garnaal in West- en Oost-Vlaanderen (geernaart, gernaart, gernaars);
Geirnaert is immers een patroniem, gevormd naar de voornaam van de vader, die Gernhard heette.

PS - Overloop even voorgaande 'beestachtige' tekstjes + linkjes zo nog niet ontdekt. Aanvullingen blijven welkom!
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Aan mr. Van Elslande en forumvolgers,

(1)
Ja, hoe verder terug in de tijd, hoe meer misleidend die namenzoektocht wordt...
Zo kom ik dankzij een oeroude weesakte uit bij een 16de eeuwse voorvader, Pieter Wittenheins fs Arnoudt, ghezeit Meraels :
Stadsarchief Brugge, wezenboeken Sint-Jan nr. 12 f. 221, aktedatum 2 lauwe 1547 +Jozine Tjoncx x Pieter Wittenheins, ghezeit Meraels
wezen: Pier, Noudtkin, Babekin en Betkin.
(...) en diens vader Arnoudt Wittenheyns, ghezeit Meraels (...).
Men beweert dat Meraels (geen afleiding van 'merel' maar van 'admiraal') de familienaam is en Wittenheyns de bijnaam;
mijn taalgevoel denkt eerder dat Wittenheyns de familienaam is (komt nog voor tot in 1670, terwijl Meraels niet meer in de streek)...
Of heb ik het mis? In die tijd vindt men het gelijkaardige 'dit' voor het Oud Vlaamse 'ghezeit'...

(2)
Het doorgegeven linkje naar scoutstotems in mijn openingstekstje van 16.03.16 doet het niet meer;
beter rechtstreeks via de site van 'scouts en gidsen Vlaanderen' : https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/totemzoeker
met foto's van tientallen dieren en hun eigenschappen!
Jongeren appreciëren die totemnamen en ik zou ze de kost niet willen geven die hun (tijdelijk) 'modieuze' naam niet leuk vinden...
Benoemingen naar uiterlijk of innerlijk van een mens zijn van alle tijden & culturen...
zo had ik ooit een leerkracht die 'Muis' werd genoemd omwille van haar 'spitse' uiterlijk. ;-)

(3)
Nieuw voor mij is dat de familienaam HUYS en var., naar Hugues (Hugo) verwijst;
verdient een plaatsje op het forumtopic : patroniemen (en de minder voorkomende metroniemen),
zie lijst : https://nl.geneanet.org/forum/viewforum.php?f=13023 (verder bladeren via cijfertjes rechtsboven of ,-onder).

(4)
In Zelzate (Zeekanaal-West) is er een Kattenwijk (met bijhorende 'Katse feesten');
de tot nu oudste vermelding van de 'Katte straete' dateert van 1689...
Het fijne weet men er niet van maar er wordt (gemakshalve?) beweert dat daar vroeger veel wilde katten rondzwierven...

Bedankt voor de interessante bijdrage en mvg, Greta
Aan allen : lees ook voorgaande tekst(en) zo nog niet doorgenomen.
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
De kat...
Naar analogie met andere culturen & mythologieën (zo Keltische) waar meer van geweten is,
maar ook dichter bij huis, in de Middeleeuwen, kunnen we toch enig idee vormen...
- In het oude Egypte der farao's was de kat een heilig dier o.a. omwille van haar 'bewakersfunctie' van de graanvoorraden
doordat ze de muizen elimineerde (verder een te lang verhaal hier);
- Idem in de Laken,- en Vredestad Ieper, ook 'kattenstad' genoemd, waar dankzij de 'muizenvangers'
de lakenvoorraden onaangetast bleven.
Het huisdier zoals we de kat nu kennen zal toen vooral een economische waarde gehad hebben,
maar ook haar sterke fysiek en vrijgevochten karakter zal aanleiding hebben gegeven tot totem,- en clannamen...
Er bestaan degelijke 'geschiedenissen van de kat' maar dit leidt ons te ver op een genealogisch forum.
Toch nog even de familienaam Kathagen vermelden (zie dr. Fr. De Brabandere) :
eigenlijk een frequent gebruikte naam van afgelegen steegjes en hoekjes... alomtegenwoordig dus in onze contreien!

Genealogieën die één of meer voorouders via adellijke families kunnen koppelen aan de Carolingers zijn geen uitzondering meer,
doch al wat verder gaat is meestal 'spielerei'... Toch even verder kijkend dan Charlemagne, want...
mag ik het stellen dat 'De Cat' (en var.) tot de oudste clannamen behoorde? De... verre voorloper der familienamen...
zonder hier nu dieper te kunnen of mogen ingaan.

De hond...
De naam D'HOND(T) en var. komt vrij veel voor, vooral in West-Vlaanderen, met zelfs wapenschilden + hond...
maar vraag hierbij is of deze wapenschilden niet veel jonger zijn dan de familienaam zelf.
Gezaghebbende bron dr. F. De Brabandere beweert zelfs dat de naam als scheldnaam (als teken van minachting voor iemand)
zou ontstaan zijn in de late middeleeuwen...

mvg, Greta
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Mensajes: 2598
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Dierenfamilienamen zoals Nachtegaele (en var.) en Vyncke kunnen volgens P. Callens (in 'Onze voorouders', 2004,2)
ook teruggaan op namen van huizen en herbergen... Nog moeilijk te achterhalen weliswaar.
Of misschien waren die N,- en V-patriarchen gewoon goeie zangers ;-)

Namen op basis van (+) of (-) karaktertrekken zijn meestal makkelijker te achterhalen,
zoals De Puyd(t) (en varianten) > luidruchtig iemand, 'kwakend' zoals puiten
(nu nog - alleen... - te horen in kasteelwallen of natuurgebieden).
Beelaert, Bellaert en var. > iemand die 'blaft' (Middelnederlands), onaangename geluiden voortbrengt.
Geen nood : na gemiddeld meer dan 7 eeuwen zullen die negatieve eigenschappen wel verwaterd zijn ;-)

Gerelateerde 'beestachtige' forumtopics :
https://nl.geneanet.org/forum/viewtopic.php?f=79&t=518434&p=1532517#p1532517, dd.08.06.2019
en https://nl.geneanet.org/forum/viewtopic.php?f=13024&t=574996 (2 tekstjes).
willyr
willyr
Mensajes: 21
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Voeg aub Cabeliau toe aan de lijst, dat was een belangrijke familie. Doe zo verder !
paulvdh
male
Mensajes: 32
Beste Greet
De familienaam " de cock" verwijst niet naar een vogel.
De Kok is beroepsnaam voor kok maar ook beroepsnaam voor coc ; scarpcoc : de beul of scherprechter.
cfr p 796 " Woordenboek van de familienamen in België en Noord -Frankrijk.

MVG-Paul
willyr
willyr
Mensajes: 21
Introducción: Gráfico
Navegación: Gráfico
Ver su árbol genealógico
Ik stel voor dat de deze categorie familienamen dopen als 'zooniemen' in navolging van 'patroniemen' (Janssens)of 'toponiemen' (de Bethune).Zoo betekent immers dier in het Grieks.
Responder

Volver a “Hulpwetenschappen, o.a. naam- en plaatskunde, dialecten, heraldiek”